ਕੰਪਿਊਟਰ 'ਤੇ ਵਟਸਐਪ ਚਲਾਉਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਰਿਹਾ ਤਰੀਕਾ - ਜਗ ਬਾਣੀ

ਵਟਸਐਪ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਲੋਕ ਪ੍ਰਿਯ ਹੁੰਦੀ ਮੋਬਾਈਲ ਚੈਟ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸ ਜ਼ਰੀਏ ਤੁਸੀਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ 'ਚ ਮੁਫਤ ਮੈਸਿਜ, ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਭੇਜ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕੰੰਪਿਊਟਰ 'ਤੇ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਸਿੰਬਿਅਨ, ਬਲੈਕਬੇਰੀ, ਆਈਫੋਨ, ਐਂਡਰਾਇਡ ਅਤੇ ਵਿੰੰਡੋਜ਼ ਫੋਨ ਵਰਗੇ ਕਈ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 'ਤੇ ਵਟਸਐਪ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ ਪਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਲਈ ਕੋਈ ਵਟਸਐਪ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਉਪਲੱਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਤੁਸਂ ਕੰਪਿਊਟਰ 'ਤੇ ਵਟਸਐਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ 'ਤੇ ਵਟਸਐਪ ਦਾ ਮਜ਼ਾ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ। 

ਪਹਿਲਾ ਤਰੀਕਾ 
BlueStack.com ਤੋਂ BlueStack ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ। BlueStack ਨੂੰ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰ ਲੋ। ਇੰਸਟਾਲ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦੇ ਡੈਸਕਟਾਪ ਆਈਕਾਨ 'ਤੇ ਕਿਲਕ ਕਰੋ। ਇਸ ਦਾ ਮੈਨ ਇੰਟਰਫੇਸ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਵੇਗਾ। ਤੁਹਾਨੂੰ 25 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਪੈਨਲ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ। ਉਪਰ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ My Apps ਦਾ ਟੈਬ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਸ 'ਤੇ ਕਿਲਕ ਕਰੋ। ਇਸ 'ਤੇ ਕਿਲਕ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੁਹਾਨੂੰ ਡਿਫਾਲਟ ਐਪਸ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਗੇ। App Search 'ਤੇ ਕਿਲਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਸਰਚਬਾਕਸ 'ਚ ਵਟਸਐਪ ਟਾਈਪ ਕਰਕੇ ਸਰਚ ਕਰੋ। ਇਸ ਨੂੰ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰ ਲਵੋ। ਇੰਸਟਾਲ ਹੋਣ ਦੇ ਹਾਅਦ My Apps ਦੇ ਕਾਲਮ 'ਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਟਸਐਪ ਦਾ ਆਪਸ਼ਨ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ। ਵਟਸਐਪ ਦੇ ਆਪਸ਼ਨ 'ਤੇ ਕਿਲਕ ਕਰੋ, ਜ਼ਰੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਦਵੋ ਅਤੇ ਵਟਸਐਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਕੋਈ ਵੀ ਫੋਨ ਨੰਬਰ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਨੰਬਰ ਦੇਣਾ ਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਮੋਬਾਈਲ 'ਤੇ ਵਟਸਐਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਇਕ ਵੈਰੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਕੋਡ ਤੁਹਾਡੇ ਮੋਹਾਈਲ 'ਤੇ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਉਸ ਕੋਡ ਨੂੰ ਮੈਨੂਅਲੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਭਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। 

ਦੂਜਾ ਤਰੀਕਾ
ਦੂਜੀ ਤਰੀਕਾ ਹੈ Wassapp। ਇਹ ਵਟਸਐਪ ਦਾ ਅਣੋਪਚਾਰਿਕ ਕਲਾਇੰਟ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਲੋ ਹੈ ਤਾਂ Wassapp ਦੇ ਜੜਰੀਏ ਵਟਸਐਪ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰੋ। ਕੰਪਿਊਟਰ 'ਚ Wassapp ਇੰਸਟਾਲ ਕਰੋ। 11 ਐਮ.ਬੀ. ਦੀ ਫਾਈਲ ਹੈ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਲਵੇਗੀ। ਇੰਸਟਾਲ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਹ ਸਟਾਰਟ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋ ਆਪਸ਼ਨ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਗੇ। ਇਕ ਹੈ ਨਵਾਂ ਵਟਸਐਪ ਅਕਾਊਂਟ ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਪੁਰਾਣੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਵਟਸਐਪ ਅਕਾਊਂਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਬਸ ਆਪਣਾ ਦੇਸ਼ ਸਿਲੈਕਟ ਕਰੋ, ਪਾਸਵਰਡ ਅਤੇ ਫੋਨ ਨੰਬਰ ਦੋ, ਤੁਹਾਡੇ ਫੋਨ ਦਾ ਆਈ.ਐਮ.ਈ.ਆਈ ਨੰਬਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਾਸਵਰਡ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਨਵਾਂ ਵਟਸਐਪ ਅਕਾਊਂਟ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਰਜਿਸਟਰ ਬਟਨ 'ਤੇ ਕਿਲਕ ਕਰੋ। ਜ਼ਰੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਭਰੋ। ਚੁਣੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਲਾਗ ਇਨ ਕੋਡ ਫੋਨ 'ਚੇ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਐਸ.ਐਮ.ਐਸ. 'ਤੇ। ਆਟੋ ਜਨਰੇਟੇਡ ਪਾਸਵਰਡ ਤੁਹਾਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਰ ਵਾਰ ਇਸ ਨਾਲ ਵਾਗ ਇਨ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹੋ »

ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਨਵੀਂ ਕਿਤਾਬ ਫੇਸਬੁੱਕ - ਲੋਕ ਮਿੱਤਰ

ਦੋਸਤੀ ਨਾ ਕੋਈ ਖੋਜ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਵਿਦਵਤਾ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਦੋਸਤੀ ਉਦੋਂ ਵੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਅਰਥ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਸੀ; ਕਿਉਂਕਿ ਦੋਸਤੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਸੀ, ਹੈ ਅਤੇ ਰਹੇਗੀ। ਇਨਸਾਨ ਨੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਸ਼ਾਇਦ ਤਾਂ ਹੀ ਬਣਾਇਆ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਇਕੱਠਿਆਂ ਰਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ ਭੋਗਣ ਅਤੇ ਵੰਡਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਉਦੋਂ ਹੀ ਇਨਸਾਨ ਨੇ ਜਾਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਇਸ ਕਲਾ ਨੂੰ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਦੋਸਤੀ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਨਸਾਨ ਨੇ ਉਦੋਂ ਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਬਰਾਬਰ ਹਿੱਤਾਂ, ਚਾਹਤਾਂ, ਖਾਹਿਸ਼ਾਂ ਲਈ ਅਜਨਬੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿੱਦਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਫ਼ਾ ਕਾਲ ਵਿਚ ਵੀ ਇਨਸਾਨ ਨਾ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਇਕੱਲਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਉਹ ਦੋਸਤੀ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿਚ ਬੱਝਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਇਹੀ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਜਿਊਣ, ਰਹਿਣ, ਮਿਲਣ-ਜੁਲਣ ਅਤੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਦੂਜੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਬਦਲੀਆਂ ਹਨ, ਉਹੋ ਜਿਹਾ ਹੀ ਕੁਝ ਦੋਸਤੀ ਨਾਲ ਵੀ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੇ ਇਸ ਦੌਰ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ।

ਅੱਜ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਭੂਗੋਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਜਿਸ ਕਿਤਾਬ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁੱਢੋਂ-ਸੁੱਢੋਂ ਹੀ ਬਦਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਨਾਂਅ ਹੈ ਫੇਸਬੁੱਕ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਅੱਜ ਦੇ ਦੌਰ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਨਾਂਅ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿਚ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਸਮਾਜਿਕ ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ ਦਾ ਦੌਰ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੀ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਭਰੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਦ ਨਾ ਚਾਹੁੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਵੀ ਇਹੀ ਬਦਲ ਹੈ। ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਪਿਛਲੀ ਸਦੀ ਦੇ 60 ਅਤੇ 70 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਾਂਗ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਮਜਮਾਂ ਲਗਾਉਣ, ਠਹਾਕੇ ਲਗਾਉਣ, ਬੈਠਕਾਂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਗੁਲਸ਼ਰੇ ਉਡਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਕਿਸ ਕੋਲ ਮਨਚਾਹਿਆ ਸਮਾਂ ਹੈ। ਇਕ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦਿਮਾਗੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਕੋਲ ਏਨਾ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀਆਂ ਵਾਂਗ ਉਸ ਕੋਲ ਫੁਰਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਪਰ ਅੱਜ ਅਸੀਂ 1950-60 ਦੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 300 ਫ਼ੀਸਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀਅ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਸਾਡਾ ਸ਼ੁਮਾਰ ਤੀਜੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੁਣ ਵੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਸਾਡੇ ਇਥੇ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਗੋਲੀ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲੋਂ ਤੇਜ਼ ਚਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹ ਦਿਨ ਗਏ ਜਦ ਲੋਕ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਯਾਰਾਂ ਦਾ ਯਾਰ ਅਤੇ ਮਸਤਮਲੰਗ ਕਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਅੱਜ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਇਕ-ਇਕ ਪਲ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ਮਰ੍ਹਾ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬੱਝੀ ਹੋਈ ਹੈ।

ਸਿਰਫ਼ ਸਮਾਂ ਨਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਜਾਣ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਹੀ ਫੇਸਬੁੱਕ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਇਕ ਨਵਾਂ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਬਣ ਕੇ ਉਭਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਦੋਸਤੀ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸੰਨ 2004 ਵਿਚ ਮਾਰਕ ਜੁਕਰਬਰਗ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਹੋਰ ਸਹਿਪਾਠੀਆਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਨਾਂਅ ਦੀ ਇਹ ਕਾਢ ਕੱਢੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ 7 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਫੇਸਬੁੱਕ ਨੇ ਕਈ ਨਵੀਆਂ-ਪੁਰਾਣੀਆਂ, ਬੁੱਢੀਆਂ-ਜਵਾਨ ਅਤੇ ਹਰ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਜੋ ਇਸ ਤੇਜ਼ ਗਤੀ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਹਰ ਸਮੇਂ ਦੁਨੀਆ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਰਹਿਣ ਦਾ ਖਾਹਿਸ਼ਮੰਦ ਹੈ, ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਹੀ ਬਦਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ। ਸਿਰਫ਼ 7 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੱਜ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ 75 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਉਸ ਤੋਂ ਤਾਂ ਬੱਸ ਇਸ ਲਈ ਇਹੀ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਾਇਦ ਢੁੱਕਵਾਂ ਹੋਵੇਗਾ, 'ਫੇਸਬੁੱਕ ਜਾਦੂ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਦੇਖਦਿਆਂ ਹੀ ਦੇਖਦਿਆਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੋਹਭਾਸ਼ ਵਿਚ ਬੰਨ੍ਹ ਲਿਆ ਹੈ।'

ਫੇਸਬੁੱਕ ਨੂੰ ਜਿਥੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਉਥੇ ਇਸ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੀ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਅਕਸਰ ਇਹ ਬਹਿਸ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਫੇਸਬੁੱਕ ਕੀ ਅਸਲ ਵਿਚ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਨਵਾਂ ਰੂਪ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਇਹ ਬੇਗ਼ੈਰਤ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਦੋਸਤੀ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ-ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਦਫਨਾਉਣ ਦਾ ਜ਼ਰੀਆ ਹੈ? ਦੋਸਤੀ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਪੈਮਾਨਿਆਂ ਨੂੰ ਫੇਸਬੁੱਕ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੀ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਨਵੇਂ-ਨਵੇਂ ਮਾਪਦੰਡ ਮਿਥਦੀ ਹੈ। ਦੋਸਤੀ ਦੇ ਜਿਥੇ ਪੁਰਾਣੇ ਮਾਪਦੰਡ ਜਾਂ ਕਸੌਟੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਵੇਂ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਗੁਜ਼ਾਰਨਾ, ਇਕੱਠਿਆਂ ਉਠਣਾ-ਬੈਠਣਾ, ਖਾਣਾ-ਪੀਣਾ, ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘਾਈ ਤੱਕ ਜਾਣਨਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਦੇ ਨਾਲ ਮੋਢੇ ਨਾਲ ਮੋਢਾ ਜੋੜ ਕੇ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿਣਾ ਆਦਿ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਨੇ ਦੋਸਤੀ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਕਸੌਟੀਆਂ ਨੂੰ ਅਰਥਹੀਣ ਜਾਂ ਬੇਮਤਲਬ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਫੇਸਬੁੱਕ ਨੇ ਦੋਸਤੀ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਸ਼ਬਦ, ਸੰਦਰਭ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਨਵੇਂ ਅਰਥ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਤੋਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ, ਕਿੰਨਾ ਜਾਣਦੇ ਹੋ, ਨਾ ਹੀ ਇਹ ਆਧਾਰ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਦੇ ਮਿਲੇ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਨੇ ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਨਵੀਂ ਅਤੇ ਬੇਹੱਦ ਸਰਲ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾ ਰਚੀ ਹੈ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਕੋਈ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦਾ ਦੋਸਤ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਨਾ ਜਾਣਦਾ ਹੋਵੇ। ਅੱਜ ਦੋਸਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗਲੀ-ਗੁਆਂਢ, ਪਿੰਡ ਜਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੋਨੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਜਿਹੜੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਵਿਚ ਵੀ ਦਮ ਹੈ। ਜਿਵੇਂਕਿ ਫੇਸਬੁੱਕ ਇਕ ਨਸ਼ਾ ਹੈ, ਫੇਸਬੁੱਕ ਵਿਚ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਅਪਡੇਟ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਸਿਰਫ਼ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਵੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਫੇਸਬੁੱਕ ਦੀ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿਚ ਰੋੜ੍ਹੇ ਵਾਂਗ ਦੇਖਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਹਰ ਬਿਹਤਰੀਨ ਅਤੇ ਕੀਮਤੀ ਚੀਜ਼ ਵਿਚ ਵੀ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਖਾਮੀ ਤਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੀ ਹੈ। ਆਖਿਰ ਜਿਸ ਲਈ ਇਹ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀਵਾਨੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਹੀਰੇ ਨੂੰ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਦੀਵਾਨਾ ਨਿਗਲ ਲਵੇ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ? ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਲਈ ਹੀਰਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ ਪਰ ਜਦ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਹੀਰਾ ਨਹੀਂ ਨਿਗਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਤਾਂ ਕੀ ਹੀਰਾ ਨਿਗਲ ਲੈਣ ਦੀ ਜ਼ਿੱਦ ਜਾਂ ਨਿਗਲ ਲੈਣ ਦੀ ਹਰ ਹਾਲ ਵਿਚ ਬੇਵਕੂਫ਼ੀ ਘੱਟ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੈ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਦਾ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨਾਲ ਵਿਹਾਰਕ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਬਲਕਿ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਲਾਭ ਵਾਲੇ ਇਕ ਸਾਂਝੇ ਮੰਚ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਫੇਸਬੁੱਕ ਵਿਚ ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕ ਜੋ ਹਰ ਸਮੇਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਇਕ ਕੋਨੇ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਕੋਨੇ ਤੱਕ ਇਕ-ਦੂਸਰੇ ਨਾਲ ਰਾਬਤਾ ਕਾਇਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਮਹਿਜ਼ ਸਮਾਂ ਹੀ ਬਰਬਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਬਲਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਲਾਭ ਵੀ ਹਾਸਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਖਿਰ ਅਸੀਂ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਵਿਚ ਆਪਣੀਆਂ ਹੀ ਰੁਚੀਆਂ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਅਣਗਿਣਤ ਕਿਸਮ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਨਿਖਾਰ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਵਿਕਾਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਅਜਿਹਾ ਹੋ ਵੀ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅੱਜ ਕਰੋੜਾਂ ਪੇਸ਼ਾਵਾਰ ਲੋਕ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਵਰਗੇ ਸਾਰੇ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਤਜਰਬਿਆਂ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ।

ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਦੋ ਰਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹਨ ਕਿ ਅੱਜ ਦੀ ਤਰੀਕ ਵਿਚ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਅੱਲੜ੍ਹ ਉਮਰ ਦੇ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ, ਫੇਸਬੁੱਕ ਵਿਚ ਭੜਕੀਲਾ ਮਸਾਲਾ ਲੱਭਦੇ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਹਾਲ ਵਿਚ ਇਸ ਸੱਚ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਸਿਰਫ਼ 10 ਫੀਸਦੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ਹਨ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰ ਫੇਸਬੁੱਕ ਵਿਚ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮਾਜਿਕ ਨੈੱਟਵਰਕ ਸਾਈਟ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਧਾਵਾ ਬੋਲਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਪਹਿਚਾਣ ਛੁਪਾਉਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੀ ਲੋਕੇਸ਼ਨ ਤੱਕ ਛੁਪਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਫੇਸਬੁੱਕ ਨੂੰ ਫਲਰਟਿੰਗ ਦੀ ਬੁੱਕ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਪਰ ਛੇਤੀ ਹੀ ਲੋਕ ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਕ ਗਏ ਅਤੇ ਹੁਣ ਅਸਲ ਵਿਚ ਫੇਸਬੁੱਕ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਅੱਡਾ ਹੈ, ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਿਲਾਪ ਦਾ ਥਾਂ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਕਾਮੁਕਤਾ ਕੋਈ ਪਹਿਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਅੱਜ ਫੇਸਬੁੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਦੋ ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦਾ ਜ਼ਰੀਆ ਨਾ ਬਣੀ ਹੁੰਦੀ।

ਅੱਜ ਫੇਸਬੁੱਕ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਸਾਡੀ ਮਜਬੂਰੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਰੋਜ਼ਮਰ੍ਹਾ ਦੇ ਫਾਇਦਿਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਅੱਜ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਸਾਲਾਨਾ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਆਹਾਂ ਦਾ ਜ਼ਰੀਆ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਾਲ 2009-10 ਵਿਚ ਇਕ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਮੁਤਾਬਿਕ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਵਿਆਹ ਕੀਤੇ। ਇਸੇ ਹੀ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ 3 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨੌਕਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵਧੇਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਤਕਰੀਬਨ 4 ਲੱਖ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ, ਸਮਝ ਵਿਚ ਬਿਹਤਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਅੱਜ ਤੁਸੀਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਅਤੇ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਮਾਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਸੇਵਾ ਖਰੀਦ ਕੇ ਹਾਸਿਲ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਫੇਸਬੁੱਕ 'ਤੇ ਮੁਫ਼ਤ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਅਹਿਸਾਨ ਜਾਂ ਉਲਾਂਭੇ ਦੇ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇਨਸਾਨ ਵਿਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਦੀ ਬੇਹੱਦ ਜਗਿਆਸਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਬੀਜ ਇਸ ਦੇ ਗਰਭ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਅਜਨਬੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਹਿਚਾਣ ਦਾ ਜ਼ਰੀਆ ਬਣ ਕੇ ਕਰੋੜਾਂ-ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਸ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਿਕ ਇੱਛਾ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਦੌਰ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਨਵੀਂ ਕਿਤਾਬ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਊਣ ਦੀ ਇਕ ਮੁਕੰਮਲ ਲੋੜ ਵੀ ਬਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਇਸ ਲਈ ਫੇਸਬੁੱਕ ਨੂੰ ਕੋਸੋ ਨਾ, ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੋ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਹਾਸਲ ਕਰੋ ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਇਕ ਨਸ਼ਾ ਨਾ ਬਣਾਓ।

-ਫਿਊਚਰ ਮੀਡੀਆ ਨੈੱਟਵਰਕ।

ਧੰਨਵਾਦ ਸਾਹਿਤ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ 'ਚੋਂ 07.08.2011

ਹੋਰ ਲੇਖ:

ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਲਈ ਅਸੂਲ, ਨਿਯਮ ਤੇ ਸੁਝਾਅ

ਮੈਨੂੰ ਸੋਸ਼ਲ ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ (ਫੇਸਬੁੱਕ) ਬਾਰੇ ਕੀ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹੋ »

ਚੈਟਿੰਗ ਵਿਚ ਚੀਟਿੰਗ ਕਿਉਂ? (ਸਾਈਬਰ ਸੰਸਾਰ) - ਸੀ. ਪੀ. ਕੰਬੋਜ

ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਲਿਖਤੀ ਸੰਵਾਦ ਨੂੰ ਚੈਟਿੰਗ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਫ਼ਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਆਪ ਸੱਤ ਸਮੁੰਦਰੋਂ ਪਾਰ ਕਿਸੇ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਢੇਰ ਸਾਰੀ ਪਾਠ, ਆਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਆਨ-ਲਾਈਨ ਬੈਠੇ ਕਿਸੇ ਦੂਸਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਜੁੜ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਆਪਣੀ ਸਕਰੀਨ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਆਨ-ਲਾਈਨ ਸਮੂਹਿਕ (ਗਰੁੱਪ) ਚੈਟ ਦੀ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਇਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਿੱਧੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਕ ਦੋਸਤਾਨਾ ਗਤੀਵਿਧੀ ਹੈ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਹੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਇਕ ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਸਾਰ ਸਿਰਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਜੋਕੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੁਆਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਇਨਸਟੈਂਟ ਚੈਟਿੰਗ (Instant Chatting)
ਇਨਸਟੈਂਟ ਚੈਟਿੰਗ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਟੈਕਸਟ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜਣਾ, ਵੈੱਬ ਕੌਮ ਰਾਹੀਂ ਵੀਡੀਓ ਚੈਟ ਕਰਨਾ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਫ਼ੋਨ ਰਾਹੀਂ ਵਾਇਸ ਚੈਟ ਕਰਨਾ, ਫਾਈਲਾਂ ਦਾ ਅਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ, ਮਿੱਤਰ ਬਣਾਉਣਾ, ਵਧਾਉਣਾ ਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨਾ, ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਚੈਟ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇਖਣ, ਬਹੁ ਭਾਸ਼ਾਈ ਚੈਟਿੰਗ ਕਰਨਾ, ਆਫ਼-ਲਾਈਨ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜਣਾ ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਆਦਿ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ।

ਚੈਟਿੰਗ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ:
ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਚੈਟਿੰਗ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ- ਟੈਕਸਟ (ਪਾਠ) ਆਧਾਰਿਤ, ਆਵਾਜ਼ (ਆਡੀਓ) ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਚੈਟਿੰਗ। ਟੈਕਸਟ ਚੈਟਿੰਗ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਅਤੇ ਲੋਕਪ੍ਰਿਆ ਚੈਟਿੰਗ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਤੁਸੀਂ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨਾਲ ਚੈਟਿੰਗ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਾਨਫਰੰਸਿੰਗ ਵਰਗਾ ਮਾਹੌਲ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਚੈਟਿੰਗ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਤਰਾਰ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਚੈਟਿੰਗ ਵਿਚ ਤੁਸੀਂ ਬੋਲ ਕੇ ਗੱਲ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਇੰਟਰਨੈੱਟ 'ਤੇ ਲਾਈਵ ਵੀਡੀਓ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣਾ ਸੰਪਰਕ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇੰਟਰਨੈੱਟ 'ਤੇ ਆਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਦੀ ਗਤੀ ਧੀਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਵਾਲੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ 'ਤੇ ਹੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਚੈਟਿੰਗ ਦੇ ਲਾਭ
ਚੈਟਿੰਗ ਦੇ ਸਾਨੂੰ ਅਨੇਕਾਂ ਲਾਭ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿਚ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਸਤੀ ਦਰ 'ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਦੋਸਤਾਂ ਜਾਂ ਸਕੇ ਸੰਬੰਧੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਵੀ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਨਵੇਂ ਦੋਸਤ ਬਣਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ 'ਤੇ ਪੁਰਾਣਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ 'ਚੋਂ ਰਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

Messenger (ਮਸੈਂਜਰ)
ਮਸੈਂਜਰ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਚੈਟਿੰਗ ਕਰਨ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਸੁਨੇਹੇ ਭੇਜ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਵਿਚ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਸੰਪਰਕ ਸੂਚੀ (Contact List) ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਲਾਈਵ ਮਸੈਂਜਰ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਸੈਂਜਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਸੰਦੇਸ਼ (Message) ਭੇਜਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਾਇਸ ਵੈੱਬ ਕੌਮ (Voice Webcom) ਅਤੇ ਫਾਈਲ ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ (File Sharing) ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।

ਯਾਹੂ ਮਸੈਂਜਰ
ਯਾਹੂ ਮਸੈਂਜਰ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਇਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਈ-ਮੇਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਸੂਚਿਤ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਯਾਹੂ ਪੀ.ਸੀ. ਤੋਂ ਪੀ.ਸੀ., ਪੀ.ਸੀ. ਤੋਂ ਫ਼ੋਨ, ਫ਼ੋਨ ਤੋਂ ਪੀ.ਸੀ. ਫਾਈਲ ਸਥਾਨ-ਅੰਤਰਨ, ਵੈੱਬ ਕੌਮ ਹਾਸਟਿੰਗ, ਐਸ. ਐਮ. ਐਸ. ਅਤੇ ਚੈਟ ਰੂਮ ਜਿਹੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਖ਼ਰਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

ਅਸਕਾਈਪ (Skype) -ਇਹ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਾਫ਼ਟਵੇਅਰ ਹੈ ਜੋ ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇੰਟਰਨੈੱਟ 'ਤੇ ਵਾਈਸ ਚੈਟਿੰਗ (ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ) ਅਤੇ ਫ਼ੋਨ ਕਰਨ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਵੀਡੀਓ ਕਾਨਫਰੰਸਿੰਗ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਗੌਰਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਵੀਅਤਨਾਮ, ਅਸਟਰੇਲੀਆ, ਆਦਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਅਸਕਾਈਪ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।

ਗੂਗਲ ਟਾਕ (Goggle Talk ) -ਇਹ ਗੂਗਲ ਦੀ ਇਕ ਮੁਫ਼ਤ ਸੇਵਾ ਹੈ। ਗੂਗਲ ਟਾਕ ਵਿਚ ਆਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਚੈਟਿੰਗ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਵੈੱਬ ਕੌਮ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ 'ਤੇ ਆਫ਼-ਲਾਈਨ (ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਨਾਲ ਨਾ ਜੁੜੇ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ) ਸੰਦੇਸ਼ ਸੁਵਿਧਾ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਜ ਹੋਈ ਸੰਪਰਕ ਸੂਚੀ ਨੂੰ ਆਨ-ਲਾਈਨ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਵੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਗਲੀ ਵਾਰ ਆਨ-ਲਾਈਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਭੇਜਣ ਵਾਲੇ ਦਾ ਆਨ-ਲਾਈਨ ਰਹਿਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

ਚੈਟ ਰੂਮ (Chat Room) - ਚੈਟ ਰੂਮ ਆਨ-ਲਾਈਨ (ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ) ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਸਮੂਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ- ਪਹਿਲੇ ਜਨਤਕ ਜੋ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਨਿੱਜੀ ਜਿੱਥੇ ਸਿਰਫ਼ ਸਬੰਧਿਤ ਸਮੂਹ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਹੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬਿਜ਼ਨੈੱਸ, ਰਾਜਨੀਤਕ, ਅਜਨਬੀ, ਪਰਿਵਾਰਿਕ, ਰੋਮਾਂਸ, ਮਾਨਵ ਆਦਿ ਚੈਟ ਰੂਮ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹਨ।

ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਰਿਲੇ ਚੈਟ (Internet Relay Chat) -ਇਹ ਇਕ ਟੈਕਸਟ ਆਧਾਰਿਤ ਚੈਟ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਕਰੋੜਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਾਸਤਵਿਕ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਚਰਚਾ ਮੰਚਾਂ (ਸਮੂਹਾਂ) ਦਰਮਿਆਨ ਸੰਚਾਰ ਪ੍ਰਵਾਹ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਏ. ਓ. ਐਲ. (AOL), (Meebo) ਆਦਿ ਸਾਫ਼ਟਵੇਅਰ ਫੇਸਬੁੱਕ, ਯਾਹੂ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਇਕ ਹੀ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਚ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹਨ ਜੋ ਚੈਟਿੰਗ, ਐਸ. ਐਮ. ਐਸ., ਵੀਡੀਓ ਕਾਰਫਰੈਂਸਿੰਗ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਫੇਸਬੁਕ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਸਮਰਥਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਮੋਬਾਈਲ ਚੈਟਿੰਗ (Mobile Chatting) - ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ 'ਤੇ ਚੈਟਿੰਗ ਕਰਨ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਪਕੜ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਕਈ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿਚ ਚੈਟਿੰਗ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਹਨਾਂ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਵਿਚੋਂ prodigits.co.uk, chat_zone.mobi, wikichat.com ਆਦਿ ਦਾ ਨਾਂ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ।

ਚੈਟਿੰਗ ਵਿਚ ਚੀਟਿੰਗ

ਦਰਅਸਲ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਗਿਆਨ ਦੇ ਇਕ ਗਹਿਰੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਚੁੱਭੀ ਮਾਰ ਕੇ ਕੋਈ ਮੋਤੀ ਢੂੰਡ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਘੋਘੇ ਹੀ ਮੱਥੇ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਅਜੀਤ ਦੇ ਪਾਠਕ ਚੈਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਚੀਟਿੰਗ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਾ ਕਰਨ ਇਸ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਕੁਝ ਸਿੱਕੇਬੰਦ ਤਰੀਕੇ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਹਾਂ: ਚੈਟ ਰੂਮ ਵਿਚ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਾਸਾ ਵੱਟ ਜਾਓ। ਪਤਾ ਅਤੇ ਫ਼ੋਨ ਨੰਬਰ ਤਾਂ ਭੁੱਲ ਕੇ ਵੀ ਨਾ ਦਿਓ।

ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਐਮ. ਐਸ. ਐਨ., ਯਾਹੂ, ਰੈਡਿਫ, ਗੂਗਲ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਨੈੱਟਵਰਕ ਸਾਈਟਾਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ (ਈ-ਮੇਲ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਰਾਹੀ) ਸੰਪਰਕ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਣਪਛਾਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਫ਼ੌਰਨ ਹਟਾ ਦਿਓ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਜਾਂ ਜੁੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਨਾ ਪਵੋ।

ਚੈਟ ਰੂਮ ਤੋਂ ਆਨ-ਲਾਈਨ ਟਰੇਡਿੰਗ/ਵਪਾਰਿਕ ਵਿਕਲਪ ਬੜਾ ਸੋਚ ਸਮਝ ਕੇ ਚੁਣੋ। ਇੱਥੋਂ ਕੋਈ ਤੁਹਾਡਾ ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਨੰਬਰ ਅਤੇ ਕਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਨੰਬਰ ਜਾਣ ਕੇ ਚੀਟਿੰਗ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਕਦੇ ਵੀ ਰਾਤੋ-ਰਾਤ ਅਮੀਰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿਚ ਨਾ ਫਸੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਠੱਗੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨਾਈਜੀਰੀਆ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕੰਪਨੀਆਂ ਅਕਸਰ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੋਮੋ-ਠੱਗਣੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜ ਕੇ ਠਗਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਚੈਟਿੰਗ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਨੂੰ ਠੀਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਾਗ-ਆਉਟ ਕਰ ਦਿਓ। ਕਿਧਰੇ ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਸ ਕੰਪਿਊਟਰ 'ਤੇ ਬੈਠਣ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਤੁਹਾਡੇ ਹੀ ਅਕਾਊਂਟ ਵਿਚ ਵੜ ਕੇ ਧੋਖਾ ਦੇ ਦੇਵੇ।

ਸੀ. ਪੀ. ਕੰਬੋਜ

ਈ-ਮੇਲ: punjabicomputer@gmail.com

ਧੰਨਵਾਦ ਸਾਹਿਤ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ 'ਚੋਂ 01, 08, 15.05.2011

ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹੋ »

ਫੇਸਬੁੱਕ ਦਾ ਅਜਬ ਸੰਸਾਰ (ਸਾਈਬਰ ਸੰਸਾਰ) - ਸੀ. ਪੀ. ਕੰਬੋਜ

ਫੇਸਬੁੱਕ (facebook.com) ਇਕ ਸਮਾਜਿਕ ਨੈੱਟਵਰਕ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਫਰਵਰੀ 2004 ਵਿਚ ਬਰਤਾਨੀਆ ਵਿਚ ਹੋਈ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਦੋਸਤਾਂ-ਮਿੱਤਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਫੇਸਬੁੱਕ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਨੈੱਟਵਰਕ ਸਾਈਟਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਹੈ। ਇਸ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਨਾਲ 60 ਕਰੋੜ ਦੇ ਕਰੀਬ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਦਾ ਆਮਦਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਾਧਨ ਹੈ- ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ। ਬੈਨਰ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਲਈ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫ਼ਟ ਫੇਸਬੁੱਕ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਭਾਗੀਦਾਰ ਹੈ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਦਾ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਜਾਂ ਜਨਤਕ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਚੈਟਿੰਗ ਸੁਵਿਧਾ ਰਾਹੀਂ ਜੁੜ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਪਸੰਦ ਦਾ ਗਰੁੱਪ (Fan Page) ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹੜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਗੁਪਤ ਰੱਖਣੀ ਹੈ, ਕਿਹੜੀ ਖ਼ਾਸ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜਣੀ ਹੈ ਤੇ ਕਿਹੜੀ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਜਨਤਕ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਮੁਫ਼ਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲੀ ਦਮਦਾਰ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੈਨੇਡਾ, ਬਰਤਾਨੀਆ, ਅਮਰੀਕਾ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਫੇਸਬੁੱਕ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਬੜਾ ਨੇੜਿਉਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਵਿੱਛੜੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਇਆ ਹੈ, ਬਿਗਾਨਿਆਂ ਨੂੰ ਗਲਵੱਕੜੀ ਪਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਤੇ ਪਾਕ ਪਵਿੱਤਰ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਤੰਦਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਫੇਸਬੁੱਕ 'ਤੇ ਖੇਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ (ਯੂਨੀਕੋਡ) ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਤੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜ ਸਕਦੇ ਹੋ। ...ਤੇ ਫਿਰ ਉਡੀਕ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ। ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਫੇਸਬੁੱਕ 'ਤੇ ਬਣਾਓ ਆਪਣਾ ਖਾਤਾ ਤੇ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਓ ਸਮਾਜਿਕ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੀ ਇਸ ਅਨੋਖੀ ਦੁਨੀਆ 'ਚ।

-ਕੰਪਿਊਟਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਰ, ਘਰ ਨੰ: 37, ਅਰਬਨ ਅਸਟੇਟ-3, ਪਟਿਆਲਾ।

ਈ-ਮੇਲ: punjabicomputer@gmail.com

ਧੰਨਵਾਦ ਸਾਹਿਤ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ 'ਚੋਂ 24.04.2011

ਹੋਰ ਲੇਖ:

ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਲਈ ਅਸੂਲ, ਨਿਯਮ ਤੇ ਸੁਝਾਅ

ਮੈਨੂੰ ਸੋਸ਼ਲ ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ (ਫੇਸਬੁੱਕ) ਬਾਰੇ ਕੀ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਨਵੀਂ ਕਿਤਾਬ ਫੇਸਬੁੱਕ - ਲੋਕ ਮਿੱਤਰ

ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹੋ »

ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੰਭਵ ਕਿਵੇਂ? - ਸੀ. ਪੀ. ਕੰਬੋਜ

ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਹੀ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਕਈ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸਾਂ, ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ ਆਦਿ ਵਿਚ ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਗੱਲ ਪੜ੍ਹਨ, ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੰਪਿਊਟਰੀਕਰਨ ਇਕ ਸੰਜੀਦਾ ਮਸਲਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਸੂਚਨਾ ਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਕੋਈ ਭਾਸ਼ਾ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਰਗੇ ਆਧੁਨਿਕ ਔਜਾਰ ਦੀ ਮਦਦ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਤਰੱਕੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਖਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੰਪਿਊਟਰ ਉੱਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਣ ਨਾਲ ਆਸ ਦੀ ਇਕ ਕਿਰਨ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ। ਅੱਜ ਕੰਪਿਊਟਰ 'ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਅਧਿਐਨ/ਅਧਿਆਪਨ 'ਚ ਮਦਦ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਸੰਦੇਸ਼ ਈ-ਮੇਲ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਝੱਟ ਹਿੰਦੀ ਜਾਂ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਕੇ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਪਾਠ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਫ਼ਟਵੇਅਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਉਲਥਾਅ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਸਰਚ ਇੰਜਣਾਂ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਅਸੀਂ ਪਲ-ਭਰ 'ਚ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਤਹਿ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਯੂਨੀਕੋਡ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਈ-ਮੇਲ ਭੇਜਣ, ਫਾਈਲਾਂ-ਫੋਲਡਰਾਂ ਦਾ ਨਾਂਅ ਰੱਖਣ, ਬਲੌਗ ਤੇ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਆਦਿ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਬਦ ਕੋਸ਼, ਰੂਪ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਿਕ, ਵਰਗੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਔਜ਼ਾਰ, ਸਪੈੱਲ ਚੈੱਕਰ, ਸ਼ਬਦ ਭੰਡਾਰ (ਕਾਰਪਸ), ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਪੁਸਤਕਾਂ 'ਤੇ ਰਸਾਲਿਆਂ ਆਦਿ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਕਿ ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਖਿੜਕੀ ਵੱਲ ਝਾਤ ਮਾਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅਸੀਂ ਉਹੀ ਪੁਰਾਣੀ ਲਕੀਰ 'ਤੇ ਤੁਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁੱਦਈ ਆਪਣੀ-ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀਕਲ ਵਿਕਾਸ ਵੱਲ ਉਚੇਚੀ ਤਵੱਜੋਂ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਵੀ ਆਪਣੀ ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰੀਕਰਨ ਦੇ ਪੱਖ 'ਤੇ ਉਚੇਚਾ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ।

ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਮਿਆਰੀਕਰਨ ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਅਕਤੀਆਂ/ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀਕਰਨ ਦਾ ਜਿੰਮਾ ਚੁੱਕਣ ਵਾਲੀ ਇਕ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਉਚੇਚੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਕਿੰਨਾ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ/ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ ਆਦਿ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣਾਉਣ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਰਾਹੀਂ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਤਕਨੀਕੀ ਪਰਿਪੇਖ ਜਿਹੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਹੋਵੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਖੋਜਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ ਜਾਵੇ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ 'ਚ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ/ਸਾਫ਼ਟਵੇਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਇਕ ਸਾਂਝੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਤਕਨੀਕੀ ਔਜਾਰਾਂ ਦੀ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੱਕ ਮੁਫ਼ਤ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਲੇਖਕਾਂ ਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਦਾ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਉਲੀਕਿਆ ਜਾਵੇ। ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸੂਚਨਾ, ਗਿਆਨ-ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਜਿਹੇ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਕੋਰਸਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਧਿਅਮ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।

-ਕੰਪਿਊਟਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਰ, ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕੋਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ।

ਈ-ਮੇਲ: cp_kamboj@yahoo.co.in

ਧੰਨਵਾਦ ਸਾਹਿਤ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ 'ਚੋਂ 06.03.2011

ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹੋ »

ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾ-ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ - ਸੀ. ਪੀ. ਕੰਬੋਜ

ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਹਾਲਤ

ਭਾਸ਼ਾ ਉਹ ਸਾਧਨ ਹੈ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਹਰੇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਵੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹੀ ਵਿਭਿੰਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਪੀਆਂ ਦਰਮਿਆਨ ਨਿਖੇੜਾ ਕਰ ਕੇ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਦੀ ਪੋਸ਼ਾਕ ਪਹਿਨਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਆਪਣੇ ਨਿਵੇਕਲੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਲੱਛਣ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਦਕਾ ਇਹ ਦੂਸਰੀਆਂ ਜ਼ੁਬਾਨਾਂ ਤੋਂ ਨਿਵੇਕਲੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰੀਕਰਨ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਲਿਪੀ, ਵਾਕ-ਰਚਨਾ, ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ, ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਅਤੇ ਵਿਆਕਰਨ ਨਿਯਮ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਨੇ ਕੰਪਿਊਟਰੀਕਰਨ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ 'ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਓ ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਵਿਭਿੰਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਤਕਨੀਕੀ ਪੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਸਹਿਤ ਜਾਣੀਏ:-

ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਪੀ ਦੀ ਹੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਲਿਪੀ ਬਣਤਰ ਸਰਲ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਉਹ ਕੰਪਿਊਟਰ 'ਤੇ ਪਾਉਣੀ ਵਧੇਰੇ ਆਸਾਨ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਰੋਮਨ ਲਿਪੀ) ਵਾਂਗ ਨਿਰੰਤਰ ਵਹਾਅ 'ਚ ਲਿਖੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਆ ਗਈਆਂ । ਇੱਥੇ ਹੀ ਬੱਸ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸਾਫ਼ਟਵੇਅਰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰ ਲਏ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਚਾਰੋ ਪਾਸੇ ਲਗਾਂ-ਮਾਤਰਾਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੱਥ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿਚ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਸਪਰਸ਼ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਕੰਪਿਊਟਰ 'ਤੇ ਸ਼ਬਦ ਵਿਭਾਜਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਪੇਸ਼ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨਾਲ ਰੂਪ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ, ਗਰੈਮਰ ਚੈੱਕਰ ਅਤੇ ਓ. ਸੀ. ਆਰ. (ਆਪਟੀਕਲ ਕਰੈਕਟਰ ਰਿਕੋਗਨੀਸ਼ਨ) ਆਦਿ ਸਾਫ਼ਟਵੇਅਰ ਬਣਾਉਣ 'ਚ ਅਸੀਂ ਕਾਫ਼ੀ ਪਛੜ ਗਏ ਹਾਂ। ਲਿਪੀ ਜਟਿਲਤਾ ਦੀ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਅਸਰ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਫੌਂਟ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸਰਚ ਇੰਜਨਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨ 'ਚ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।

ਦੂਸਰੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵਾਕ ਰਚਨਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਪੂਰੀ ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕਰਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਤਾ ਅਤੇ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਣੀ ਹੈ। ਪਰ ਕਈ ਲਿਖਤਾਂ 'ਚ ਕਰਤਾ ਦੀ ਗੈਰ ਹਾਜ਼ਰੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਵਾਕ ਰਚਨਾ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮਿਆਰੀ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਤੋੜ-ਭੰਨ ਸਪਸ਼ਟ ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਗੈਰ ਮਿਆਰੀ ਵਾਕ ਬਣਤਰ ਵਾਲਾ ਵਾਕ ਦੇਣ ਨਾਲ ਪਾਰਟ ਆਫ਼ ਸਪੀਚ ਟੈਗਰ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦੀ ਰੂਪਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਗ਼ਲਤ ਨਤੀਜੇ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ਬਦ-ਭੰਡਾਰ ਅਨੁਵਾਦ ਅਤੇ ਸਪੈੱਲ ਚੈੱਕਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 'ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਵਿਆਪਕ ਸ਼ਬਦ-ਭੰਡਾਰ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਬਦ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਬਾਹਰਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੋਂ ਅਪਣਾ ਲਏ ਹਨ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਅਜਿਹਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਸ਼ਬਦ-ਭੰਡਾਰ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਅਸੀਂ ਅਨੁਵਾਦ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਤੋਂ ਸਾਰਥਿਕ ਨਤੀਜਾ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਹਾਂ। ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਮੂਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਦਾਖਲ ਕਰਨਾ ਅਤਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੋ ਗਰੈਮਰ ਚੈੱਕਰਾਂ, ਸਪੈੱਲ ਚੈੱਕਰਾਂ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਤੋਂ ਸਾਰਥਿਕ ਨਤੀਜੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ 'ਮਿਸ਼ਰਤ' ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਡਾਟਾਬੇਸ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ।

ਅਗਲੀ ਸਮੱਸਿਆ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਚਿੱਠੀ-ਪੱਤਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਸਭਨਾਂ ਸੰਚਾਰ ਜੁਗਤਾਂ ਨੂੰ ਨੇੜਿਉਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜਾਂ ਦਾ ਮਿਆਰੀਕਰਨ ਨਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਅਸੀਂ 'ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ' ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਚ ਫਾਡੀ ਹੋ ਗਏ ਹਾਂ। ਮਿਆਰੀਕਰਨ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜਾਂ ਦੀਆਂ ਵੰਨਗੀਆਂ ਵਾਲਾ ਡਾਟਾਬੇਸ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਇਕੱਲਾ ਵਕਤ ਹੀ ਜਾਇਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸਗੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਰਨਾਂ ਅਨੇਕਾਂ ਵਸੀਲਿਆਂ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਜਾਂ ਵੱਧ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਿਆਰੀ ਸਪੈੱਲ ਚੈੱਕਰਾਂ, ਗਰੈਮਰ ਚੈੱਕਰਾਂ, ਅਨੁਵਾਦ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਅਤੇ ਸਰਚ ਇੰਜਨਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਦਾ ਮਸਲਾ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਮਿਆਰੀਕਰਨ 'ਤੇ ਟਿਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਦੋ ਰਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਵਿਆਕਰਨ ਨਿਯਮ ਸਰਲ 'ਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹਨ ਪਰ ਜੇਕਰ ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਹੋਰਨਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਤੇ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਹੋਂਦ ਤੋਂ ਸੱਖਣੇ ਜਾਪਦੇ ਹਨ। ਸੰਯੁਕਤ ਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਵਾਕਾਂ ਲਈ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਮਿਆਰੀਕਰਨ ਦੀ ਉਚੇਚੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਅਰਬੀ, ਚੀਨੀ, ਜਾਪਾਨੀ ਆਦਿ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖ ਕੇ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ 'ਤੇ ਸ਼ਿਫ਼ਟ ਹੋਣ 'ਚ ਵੀ ਸਫਲਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਮੈਂ ਅਰਬੀ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹਾਂਗਾ। ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਨੂੰ ਕਬੂਲਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਵਿਆਕਰਨ ਦਾ ਮਿਆਰੀਕਰਨ ਕੀਤਾ । ਇਸ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਤੇ ਮਿਆਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੋਂਦ 'ਚ ਆਈ ਜੋ ਕੰਪਿਊਟਰ ਉੱਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਦੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ। ਇਸ ਨਵੀਂ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ 'ਮਾਡਰਨ ਅਰਬੀ' ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਅੱਖਰਾਂ/ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਾਲੀ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਵੀ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹਾ ਵਾਪਰਿਆ। 1950 ਦੇ ਕਰੀਬ ਚੀਨ ਦੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟਾਈ ਸਗੋਂ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਮਿਆਰ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ। 'ਸਿੰਪਲੀਫਾਈਡ ਚੀਨੀ' ਅਰਥਾਤ ਆਸਾਨ ਚੀਨੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਇਹ ਨਵਾਂ ਭਾਸ਼ਾ ਰੂਪ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਵਿਚ ਇਕ ਸੰਪੂਰਨ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਦਰਜਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਸ਼ਾ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਕਠਨ ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਪੈਂਡੇ ਨੂੰ ਸਰ ਕਰਨ 'ਚ ਪਹਿਲ ਕਦਮੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸੋ ਅੰਤ ਵਿਚ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਨੂੰ ਸਮਝਦਿਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਲਿਪੀ, ਵਾਕ-ਰਚਨਾ, ਸ਼ਬਦ-ਭੰਡਾਰ, ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜਾਂ ਅਤੇ ਵਿਆਕਰਨ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਮਿਆਰੀਕਰਨ 'ਤੇ ਉਚੇਚਾ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਗ ਹੈ।

ਸੀ. ਪੀ. ਕੰਬੋਜ
- ਕੰਪਿਊਟਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਰ, ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕੋਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ
ਈ-ਮੇਲ: cp_kamboj@yahoo.co.in

ਧੰਨਵਾਦ ਸਾਹਿਤ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ ‘ਚੋਂ 06, 13.02.2011

ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹੋ »