Tuesday, December 25, 2018

ਅੱਧਖੜ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਕੀ ਖਾਵੇ, ਪੀਵੇ ਤੇ ਸਰੀਰਕ ਧਿਆਨ - ਡਾ ਬਲਰਾਜ ਬੈਂਸ, ਡਾ ਕਰਮਜੀਤ ਕੌਰ ਬੈਂਸ - ਨੈਚਰੋਪੈਥੀ ਕਲੀਨਿਕ, ਮੋਗਾ

Osteoporosis X-ray ਹਰ ਔਰਤ ਦੇ ਮਾਹਵਾਰੀ ਰੁਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਹਰ ਔਰਤ ਦੇ ਮਾਹਵਾਰੀ ਰੁਕਣ ਬਾਅਦ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਹੋਣ ਲਗਦੀ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਕੁੱਝ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੀ ਨੁਕਸ ਬਣਨ ਦਾ ਖਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਉਂ ਇਸ ਟੈਸਟ ਨਾਲ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਦੀ ਦਰ ਦਾ ਪਤਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ osteoporosis ਹੋਣ ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਟਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। 

ਹਰ ਔਰਤ ਦੇ ਗਿਆਰਾਂ ਬਾਰਾਂ ਕੁ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਪੀਰੀਅਡਜ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਹਰ 28-29 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਪੰਤਾਲੀ ਤੋਂ ਪੰਜਾਹ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਲੇਕਿਨ ਮੈਂਸਜ਼ ਬੰਦ ਹੋਣ ਲਗਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਹਰ ਔਰਤ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਘਬਰਾਹਟ, ਬੇਚੈਨੀ, ਰਾਤ ਨੂੰ ਪਸੀਨਾ ਆਉਣਾ, ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਗਰਮਾਇਸ਼ ਵਧਣੀ, ਭੁੱਖ, ਨੀਂਦ, ਪਿਆਸ ਵਧਣੀ ਜਾਂ ਘਟਣੀ, ਪਿਸ਼ਾਬ ਵਾਰ ਵਾਰ ਆਉਣਾ, ਸੁਭਾਅ ਚ ਤਬਦੀਲੀ ਆਦਿ menopause ਦੌਰਾਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਔਰਤਾਂ ਦੇ estrogen ਹਾਰਮੋਨ ਦੇ ਘਟਣ ਕਾਰਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਤਕਲੀਫਾਂ ਨੂੰ ਦਵਾਈਆਂ, ਢੰਗ ਸਿਰ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਐਕਟਿਵ ਰਹਿਕੇ ਠੀਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮਾਹਵਾਰੀ ਬੰਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਚਾਰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਹ ਤਕਲੀਫਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਕੁੱਝ ਦੇ ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਦੇ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਤੱਕ ਵੀ ਇਹ ਤਕਲੀਫਾਂ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। 

ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਈਸਟਰੋਜਨ ਹਾਰਮੋਨ ਘਟਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਖੁਸ਼ਕੀ, ਖਾਰਿਸ਼, ਵਧੇਰੇ ਵਾਰ ਪਿਸ਼ਾਬ, ਉੁਨੀਂਦਰਾ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਪੇਟ ਵਧਣਾ, ਛਾਤੀਆਂ ਦਾ ਸੁਕੜਨਾ, ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ, ਧੜਕਣ ਵਧਣੀ ਘਟਣੀ, ਆਲਸ ਆਦਿ ਵੀ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। Menopause ਦੌਰਾਨ urethra ਦੇ ਢਿੱਲੇ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਪਿਸ਼ਾਬ ਤੇ ਵੀ ਕੰਟਰੋਲ ਹੋਣੋਂ ਹਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਸਦੇ ਸੁਭਾਅ ਚ ਤਬਦੀਲੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਅਪਣੇ ਪਤੀ ਨਾਲ ਜਲਦੀ ਗੁੱਸੇ ਹੋਣ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਉਹਦੇ ਹਾਰਮੋਨਜ਼ ਇੰਬੈਲੰਸ ਕਾਰਨ ਉਹਦੀ ਪਤੀ ਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਘਟਣ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਣਾਅ ਭਰੇ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ Peri-menopause ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ Vaginal dryness ਜਾਂ vaginal atrophy ਵੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। Vaginal atrophy ਇੱਕ ਤਰਾਂ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੋਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ vagina ਦੇ tissues ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੀ ਟਾਈਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਪਤੀ ਨੂੰ ਧੀਰਜ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਔਰਤ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਵੱਧ ਘੱਟ ਕਹੀ ਗੱਲ ਤੇ ਬੁਰਾ ਨਾ ਮਨਾਏ ਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਵਾਲਾ ਵਤੀਰਾ ਰੱਖੇ ਤਾਂ ਕਿ ਉਸਦਾ ਤਣਾਉ ਹੋਰ ਨਾ ਵਧੇ। 

ਲੇਕਿਨ ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਹੱਥੀਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਹਾਈ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਹਾਈ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡਾਈਟ ਲੈਂਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਐਨਾ ਤਕਲੀਫਦੇਹ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਨਾਲ ਹੀ ਜੋ ਅਪਣੇ ਪਤੀ ਨਾਲ ਵੀ ਵਧੀਆ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਈ ਰਖਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਲੇਟ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਮਰ ਤੱਕ ਸੁੰਦਰ, ਤੰਦਰੁਸਤ ਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਵੀ ਬਣੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਪੱਛਮੀ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਉਮਰ ਤੱਕ ਔਰਤਾਂ ਜਵਾਨ ਬਣੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਲੇਕਿਨ ਭਾਰਤ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਆਦਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਔਰਤਾਂ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਬੁਢਾਪੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਥੋੜਾ ਵੱਡੇ ਹੋਣ ਤੇ ਪਤੀ ਪਤਨੀ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਔਰਤਾਂ ਦੇ bone density ਘਟਣ ਕਾਰਨ osteoporosis ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਦੂਸਰਾ ਕਾਰਨ ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਹੋਣ ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਸਬਜ਼ੀ, ਸਲਾਦ ਤੇ ਦਹੀਂ ਖਾਣਾ ਵੀ ਘਟਾਅ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਤੀਸਰਾ ਕਾਰਨ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣਾ, ਧੁੱਪੇ ਬੈਠਣਾ, ਹੱਥੀਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਕੋਈ ਕਸਰਤ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਵੱਲੋਂ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਵੀ ਕੋਈ ਔਰਤ 42 ਸਾਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉਮਰ ਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ, ਪਿਆਰ ਵਾਲਾ ਵਤੀਰਾ ਰੱਖੋ। ਉਸਦੇ ਖਾਣ ਪੀਣ, ਮਨੋਰੰਜਨ ਤੇ ਕਸਰਤ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ। ਉਸਨੂੰ ਸਬਜ਼ੀ, ਸਲਾਦ, ਦਹੀਂ, ਦੁੱਧ, ਡਰਾਈ ਫਰੂਟਸ ਆਦਿ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਦਿਉ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਉਮਰ ਚ ਹਰ ਔਰਤ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਕਾਫੀ ਤਕਲੀਫਾਂ ਤੇ ਘਾਟਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਜੇ ਉਸਦੀ ਚੰਗੀ ਖੁਰਾਕ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁੱਝ ਖਤਰਨਾਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਹੇਜ਼ ਵੀ ਰਖਵਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਉਮਰ ਦੀ ਔਰਤ ਦੀ ਸਿਹਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਹਨੂੰ ਚਾਹ, ਕੌਫੀ, ਰਸ, ਪੈਟੀਜ਼, ਕੋਲਡ ਡਰਿੰਕਸ, ਤੇਜ਼ ਨਮਕ, ਤੇਜ਼ ਮਿੱਠਾ ਆਦਿ ਖਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕੋ। ਉਹਦੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਮੈਡੀਕਲ ਚੈੱਕਅਪ ਕਰਵਾਉ ਤੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰ ਤੋਂ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਉ। 

ਅਸੀੰ 2008 ਚ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਸਾਡੇ ਕਲਿਨਿਕ ਵਿੱਚ ਪੰਤਾਲੀ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਸਤਾਈ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਟਰੇਨਿੰਗ ਕੈਂਪ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਲਈ ਲਾਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਾਈ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਡਾਈਟ ਖਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਦੋਨਾਂ (ਡਾ ਬਲਰਾਜ ਬੈਂਸ ਤੇ ਡਾ ਕਰਮਜੀਤ ਕੌਰ ਬੈਂਸ) ਨੇ Strength Training ਤੇ ਐਰੌਬਿਕਸ ਸਵੇਰੇ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਲਈ ਕਰਾਉਂਦੇ ਸਾਂ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ Weight-Bearing Exercises ਤੇ ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਦੋਨੋਂ ਟਾਈਮ ਯੋਗਾ ਕਰਾਉਂਦੇ ਸਾਂ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ High-Calcium ਖਾਣਾ ਹੀ ਖਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ Vitamin D ਵਾਸਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਇੱਕ ਇੱਕ ਘੰਟਾ ਧੁੱਪੇ ਬੈਠਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ, ਹਫਤੇ ਚ ਦੋ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਖੁੰਬ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਖਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਲੇਕਿਨ ਜੋ ਨੌਨਵੈੱਜ ਖਾ ਲੈਂਦੇ ਸੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਇਕ ਅੰਡਾ ਸਮੇਤ ਜ਼ਰਦੀ ਖਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਖਾਣੇ ਖਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਜਿਹਨਾਂ ਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਕੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਾਲਕ, ਸ਼ਲਗਮ ਦੇ ਪੱਤੇ, ਕੇਲ, ਬਰੌਕਲੀ, ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ, ਬੰਦ ਗੋਭੀ, collards, Swiss chard ਆਦਿ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸਲਾਦ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਖਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਇੱਕ ਵਾਰ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਲੇਕਿਨ ਨਹਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪੇ ਹੀ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਤਿਲਾਂ ਜਾਂ ਨਾਰੀਅਲ ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਲਿਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 

ਨਾਲ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਰਜਨ ਸੱਕ, ਸੁਹਾਂਜਨਾ, ਅਸਗੰਧ, ਔਲਾ, ਛੋਟੀ ਪੀਪਲ, ਪੀਲੀ ਹਰੜ, ਲੋਧ, ਸਰਨਾ, ਅਜਵੈਣ, ਸੁੰਢ, ਸੌਂਫ ਤੇ ਦਾਲਚੀਨੀ ਦਾ ਬਰੀਕ ਚੂਰਨ ਦੋ ਵਾਰ ਥੋੜਾ ਥੋੜਾ ਖਾਣ ਲਈ ਦਿੱਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਉਂਸਲਿੰਗ ਰਾਹੀਂ ਡੇਢ ਦੋ ਹਫਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਚਾਹ, ਕੌਫੀ, ਗਰੀਨ ਟੀ, ਖੰਡ, ਬਾਜ਼ਾਰੂ ਮਠਿਆਈਆਂ, ਰਸ ਆਦਿ ਬੰਦ ਕਰਵਾਕੇ ਸਿਰਫ ਦੁੱਧ ਤੇ ਲਾਉਣ ਚ ਵੀ ਅਸੀਂ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਏ ਸਾਂ। ਅਸੀਂ ਖੁਦ ਵੀ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ ਜਦੋਂ ਦੋ ਕੁ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਚ ਭਾਰੀ ਸੁਧਾਰ ਦੇਖਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਟੈਸਟ ਨੌਰਮਲ ਆ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪੇਟ ਘਟ ਗਏ। ਜੋੜ ਦਰਦ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਬੀਪੀ ਵਧਣਾ ਘਟਣਾ, ਆਲਸ, ਲੱਤਾਂ ਬਾਹਾਂ ਦਰਦ, ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ, ਪੇਟ ਗੈਸ, ਪੇਟ ਭਾਰੀਪਨ, ਤੇਜ਼ਾਬੀਪਨ, ਨੀੰਦ ਘੱਟ ਆਦਿ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦੂਰ ਹੋ ਗੲੀਆਂ। ਉਹਨਾਂ ਚੋਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਅਜੇ ਵੀ ਸਾਡੇ ਸੰਪਰਕ ਚ ਹਨ। ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਅਜੇ ਵੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੰਦਰੁਸਤ ਤੇ ਐਕਟਿਵ ਹਨ। 

ਡਾ ਬਲਰਾਜ ਬੈਂਸ 94630-38229, ਡਾ ਕਰਮਜੀਤ ਕੌਰ ਬੈਂਸ 94644-94229, ਨੈਚਰੋਪੈਥੀ ਕਲੀਨਿਕ ਰਾਮਾ ਕਲੋਨੀ ਅਕਾਲਸਰ ਰੋਡ, ਰਤਨ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਬੈਕ, ਮੋਗਾ।  ਜੇ ਕੋਈ ਵੀ ਸੰਸਥਾ ਅਜਿਹਾ ਕੈਂਪ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਲਈ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਮੁਫਤ ਵਿੱਚ ਡਿਉਟੀ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇਵਾਂਗੇ।

ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਮੂਲ ਫੇਸਬੁੱਕ ਲਿੰਕ 

Twitter Delicious Facebook Digg Stumbleupon Favorites More

 
Design by Free WordPress Themes | Bloggerized by Lasantha - Premium Blogger Themes | Grants For Single Moms