12:44 PM
Hardeep Singh Mann
ਕਿਸ਼ੋਰ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਜਦ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਦਾ ਸਰੀਰਕ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਥੇ ਮਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਖੁਰਾਕ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਸਰੀਰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਅਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਬਣ ਸਕੇ। ਸਰੀਰਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜਦ ਬੱਚੇ ਦਾ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਿਕ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਅੰਦਰ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਬੜੀ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਥੇ ਫਿਰ ਮਾਂ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਉਮਰ ਅਤੇ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰੇ। ਇਸ ਉਮਰ ਵਿਚ ਬੱਚੇ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਭਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਰੁੱਖਾਪਣ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਅੰਦਰ ਅਹੰਕਾਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬੱਚਾ ਕਹਿਣਾ ਨਹੀਂ ਮੰਨ ਰਿਹਾ, ਉਹ ਬੜੇ ਰੁੱਖੇ-ਰੁੱਖੇ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤ ਵਿਚ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਉਸ ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਪਾਸਾ ਵੱਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੱਚਾ ਸੋਚਣ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਉਸ ਨੂੰ ਠੀਕ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ। ਬੱਚਾ ਹੀਣਤਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਕੇ ਕਈ ਵਾਰ ਗ਼ਲਤ ਪਾਸੇ ਤੁਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਕਿਸ਼ੋਰ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਮਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੜਕੇ ਜਾਂ ਲੜਕੀ ਦੀ ਮਾਂ ਨਾ ਬਣ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਦੋਸਤ ਬਣ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕਿ ਲੜਕਾ ਜਾਂ ਲੜਕੀ ਘਰ ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਘਰ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰੇ। ਕਈ ਵਾਰ ਮਾਵਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀਆਂ ਜਾਂ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਦੋਸਤਾਂ ਕੋਲ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਦੇ ਦੋਸਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ਲਤ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਵੀ ਤੋਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਮਰ ਬੜੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬੱਚਾ ਕਈ ਵਾਰ ਗ਼ਲਤੀ ਵੀ ਕਰ ਬੈਠਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਚੰਗੇ-ਬੁਰੇ ਵਿਚ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ। ਮਾਂ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਡਾਂਟਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਸ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਕੀਤੀ ਗ਼ਲਤੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸੇ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਅਜਿਹੀ ਗ਼ਲਤੀ ਨਾ ਦੁਹਰਾਉਣ ਬਾਰੇ ਕਹੇ।
ਇਸ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋਸਤਾਂ ਕੋਲ ਨਾ ਡਾਂਟਿਆ ਜਾਵੇ ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਦੋਸਤਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਪੂਰੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਰੱਖੀ ਜਾਵੇ। ਕਿਸ਼ੋਰ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਕਦੀ ਸ਼ੱਕੀ ਨਾ ਬਣੋ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਰ ਕਦਮ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਰੱਖੋ। ਇਸ ਉਮਰ ਵਿਚ ਜੇਕਰ ਮਾਂ ਆਪਣੀ ਪੂਰਨ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਨਸ਼ਾਖੋਰੀ, ਹੁੱਲੜਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਏਡਜ਼ ਵਰਗੀਆਂ ਮਾਰੂ ਹਰਕਤਾਂ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਅੱਕੂ ਮਸਤੇ ਕੇ
ਨੋਡਲ ਅਫਸਰ, ਕਿਸ਼ੋਰ ਸਿੱਖਿਆ ਸ: ਹਾ: ਸਕੂਲ, ਚੁਗੱਤੇ ਵਾਲਾ (ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ)।
ਧੰਨਵਾਦ ਸਾਹਿਤ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ 'ਚੋਂ 17.02.2012
