ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਹਲੇਪਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇਥੇ ਕੁਝ ਨੁਕਤੇ ਪੇਸ਼ ਹਨ-
• ਰੰਗਦਾਰ ਪੈਨਸਿਲਾਂ, ਮਾਰਕਰ, ਮੋਮੀ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਭੰਡਾਰ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਾਫੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕਾਗਜ਼ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਰੰਗਦਾਰ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ 'ਤੇ ਲਪੇਟਣ ਵਾਲੇ ਕਾਗਜ਼ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਵਰਤਣਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਕੀਮਤ ਪੱਖੋਂ ਕਾਰਗਰ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਲਈ ਵੀ ਠੀਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
• ਬੱਚੇ ਰਸੋਈ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਹੱਥ ਵਟਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕੇਕ ਆਦਿ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਦਿਓ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰੋ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਸਜਾਉਣ ਦਿਓ। ਪਰ ਇਹ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਕੋਈ ਦੁਰਘਟਨਾ ਨਾ ਵਾਪਰ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਛਿਲਕੇ ਤੋਂ ਨਾ ਤਿਲਕ ਜਾਣ।
• ਇਕ 'ਗਤੀਵਿਧੀ ਸਟੇਸ਼ਨ' ਬਣਾਓ, ਜਿਥੇ ਬੋਰਡ ਖੇਡਾਂ, ਰੰਗਦਾਰ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਖਿਡੌਣੇ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਆਦਿ ਹੋਣ ਅਤੇ ਜਿਥੇ ਬੱਚੇ ਜਦੋਂ ਚਾਹੁਣ ਜਾ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਸਕਣ।
• ਬੱਚਿਆਂ 'ਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਹੋਰ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਵਾਰੀ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਰੋਜ਼ਮਰ੍ਹਾ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਆਸਾਨ ਬਣਾਓ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਸੌਂਪੇ ਗਏ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਅੰਜ਼ਾਮ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ।
• ਤੁਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਸਿਹਤਮੰਦ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਰੱਖੋ ਕਿ ਜਦੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਭੁੱਖ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਉਹ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਭੋਜਨ ਖਾ ਸਕਣ।
• ਤੁਸੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਨਜ਼ਰ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਨਵੀਆਂ ਤੇ ਵਧੀਆ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਕਿਰਾਏ 'ਤੇ ਲਿਆਓ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਸੰਦ ਅਨੁਸਾਰ ਗਰਮ-ਗਰਮ ਭੋਜਨ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿਚ ਰੱਖੋ।
• ਸਥਾਨਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਤੇ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਰੱਖੋ। ਅਕਸਰ ਹੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੇਂਦਰ ਤੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਤੇ ਮੌਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਖਾਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਦਿਵਾਓ।
• ਜੇ ਮੌਸਮ ਖੁਸ਼ਗਵਾਰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ 20 ਜਾਂ 30 ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਬਾਹਰ ਲੈ ਜਾਓ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਵਰਗੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਣ ਲਈ ਕਹੋ ਜਾਂ ਇਨਡੋਰ ਅਤੇ ਆਊਟਡੋਰ ਦੋਵੇਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੇਡੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੱਚੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਪ ਵਿਚ ਵੀ ਭਾਗ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਥੇ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਰਵਾਈਆਂ ਤੇ ਸਿਖਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
• ਮਾਪੇ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਤੇ ਕ੍ਰਿਸਮਿਸ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਲਈ ਤੋਹਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬਾਜ਼ਾਰੋਂ ਮਹਿੰਗੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਖਰੀਦਣ ਨਾਲੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਘਰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਘਰ ਵਿਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਤੋਹਫ਼ੇ ਬਣਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
• ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਸਹੀ ਅਰਥ ਲੱਭਣ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰੋ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਬੱਚੇ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਦੌਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਗੱਲਾਂ ਸਿਖਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਰੁੱਝਿਆ ਰੱਖਣਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਪਰ ਕੁਝ ਕਲਾਤਮਿਕਤਾ ਤੇ ਧੀਰਜ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਧੰਨਵਾਦ ਸਾਹਿਤ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ 'ਚੋਂ 22.11.2011