ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਦੀ ਮੰਗ: ਆਧੁਨਿਕ ਸੱਸ - ਊਸ਼ਾ ਜੈਨ ਸ਼ੀਰੀ <-> ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਹੈ ਫਰਕ ਨੂੰਹ ਤੇ ਧੀ ਵਿਚ? - ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲਾਂਬੜਾ

ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਦੀ ਮੰਗ: ਆਧੁਨਿਕ ਸੱਸ - ਊਸ਼ਾ ਜੈਨ ਸ਼ੀਰੀ

ਸਮਝਦਾਰੀ ਇਸ ਵਿਚ ਹੈ ਕਿ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਹੁਣ ਸੱਸ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਪਹਿਰਾਵੇ 'ਤੇ ਨਾ ਨੂੰਹ ਨੂੰ ਇਤਰਾਜ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸੱਸ ਨੂੰ ਨੂੰਹ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਪਹਿਰਾਵੇ 'ਤੇ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਆਧੁਨਿਕ ਸੱਸ ਮਖੌਲ ਦਾ ਪਾਤਰ ਬਣਿਆ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਖੂਬ ਮਖੌਲ ਉਡਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਹੀ ਆਧੁਨਿਕ ਤੌਰ-ਤਰੀਕਾ ਸੱਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੁਣ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਹਰ ਗੱਲ ਇਕ ਸੀਮਾ ਵਿਚ ਹੀ ਠੀਕ ਲਗਦੀ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਵੀ ਮਰਿਆਦਾ ਵਿਚ ਰਹੇ ਤਾਂ ਹੀ ਘਰ-ਪਰਿਵਾਰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸੱਸ-ਨੂੰਹ ਕਿੰਨੀਆਂ ਵੀ ਨਜ਼ਦੀਕ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਣ, ਇਸ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਮੰਗ ਉਚਿਤ ਮਰਿਆਦਾ ਹੈ।

ਹਾਸਾ-ਮਜ਼ਾਕ, ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿਚ ਵੀ ਮਰਿਆਦਾ ਝਲਕਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਮਰ ਦਾ ਫਰਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ, ਹਾਰ-ਸ਼ਿੰਗਾਰ, ਤੌਰ-ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਹੁਣ ਜੇਕਰ ਸੱਸ, ਨੂੰਹ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਕੇ ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਅਤੇ ਹਾਰ-ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਕਰੇਗੀ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਜ਼ਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਜੇਗਾ। ਸੱਸ ਨੂੰ ਤਜਰਬਾ ਹੈ, ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਬਹੁਤ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਦੇਖੇ ਹਨ। ਨੂੰਹ ਅਜੇ ਏਨੀ ਪ੍ਰਪੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਦੀਆਂ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਨ ਵਿਚ ਨਾ ਬਿਠਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਸਮਝਾਓ ਅਤੇ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਮੁਆਫ਼ ਕਰ ਦਿਓ।

ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਇਕ ਮੁਕਾਮ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਹ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੈ ਕਿ ਨੂੰਹ ਨਾਲ ਕਦੇ ਨਾ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਲੜਾਈ-ਝਗੜਾ ਜਾਂ ਨੋਕ-ਝੋਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਕਦੇ ਘਰ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਬਾਹਰ ਵਾਲਿਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਜੋ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਬੜੇ ਚਾਅ ਨਾਲ ਸੁਣ ਕੇ ਫਿਰ ਕੇਵਲ ਮਜ਼ਾਕ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਫੈਲਾਉਣ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਹੈ। ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਦੇ ਚਮਤਕਾਰ ਤੋਂ ਵਾਕਿਫ ਉਹ ਦਿਲ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਨੂੰਹ ਦੀ ਤਾਰੀਫ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਨੂੰਹ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿਚ ਆਕੜ ਨੂੰ ਆਪਣੇ 'ਤੇ ਹਾਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੰਦੀ। ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ੌਕ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸੱਸਾਂ ਵਾਂਗ ਉਹ ਹਰ ਸਮੇਂ ਨੂੰਹ ਦੇ ਤੌਰ-ਤਰੀਕਿਆਂ 'ਤੇ ਕਰੜੀ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਜਿਉਣਾ ਹਰਾਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਲਈ ਉਚਿਤ ਮਾਹੌਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਸਫਲ ਸੱਸ ਉਹ ਹੈ, ਜੋ ਨੂੰਹ ਸਾਹਮਣੇ ਚੰਗੀ ਉਦਾਹਰਨ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਸੱਸ ਜੀਵਨ ਦੀ ਦੂਜੀ ਪਾਰੀ ਵੀ ਬੜੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨਾਲ ਖੇਡ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹ ਨੂੰਹ ਦੇ ਦੌਰ 'ਚੋਂ ਲੰਘ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਨੂੰਹ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖੂਬ ਸਮਝਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਠੇਸ ਲੱਗੇ, ਅਜਿਹਾ ਉਹ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਉਹ ਨੂੰਹ ਦੇ ਨਾਲ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਨੂੰਹ ਆਪਣੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਤਾਂ ਹੀ ਬੇਟਾ ਆਪਣਾ ਰਹੇਗਾ।

ਧੰਨਵਾਦ ਸਾਹਿਤ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ 'ਚੋਂ 21.07.2011


ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਹੈ ਫਰਕ ਨੂੰਹ ਤੇ ਧੀ ਵਿਚ? -ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲਾਂਬੜਾ

ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਔਰਤ ਨਾਲ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਤਕਰੇ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸਤਰੀ ਸਮਾਜ ਦੀ ਇਕ ਮੂਲ ਇਕਾਈ ਨੂੰਹ ਇਸ ਵਿਤਕਰਿਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਨੂੰਹ ਅਤੇ ਧੀ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਵਿਹਾਰ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀ ਸੋਚ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਖੂਨ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪੂਰਾ ਲਾਡ ਲਡਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀ ਸਾਂਝ ਉਸ ਨਾਲ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨੂੰਹ ਜੋ ਕਿ ਦੂਜੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਆ ਕੇ ਸਹੁਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਪੱਕੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਬੰਧ ਜੋੜਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਬਣਦਾ ਪਿਆਰ ਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਧੀ ਦੇ ਸਾਮਾਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਜੋ ਕਿ ਮਿਲਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਨਵੇਂ ਸਿਰਿਉਂ, ਨਵੇਂ ਪਰਿਵਾਰ, ਨਵੇਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਉਸ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਤੋਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਤਦ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇਕਰ ਸਹੁਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਧੀ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਪਿਆਰ ਦੇਵੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਸਹੁਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੀ ਨੂੰਹ ਨਾਲ ਵਿਤਕਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਉਹ ਇਹ ਗੱਲ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਾਡਲੀ ਧੀ ਨੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਨੂੰਹ ਬਣਨਾ ਹੈ। ਨੂੰਹ ਦੀ ਕੁੱਖ ਤੋਂ ਜਨਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਲਾਡ ਲਡਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੂਲ ਨਾਲੋਂ ਵਿਆਜ ਪਿਆਰਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਨੂੰਹ, ਜੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਜਨਣੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਧੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ। ਇਸ ਵਿਤਕਰੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਸਾਡੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਤ੍ਰੇੜਾਂ ਪੈ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਾਦਸੇ ਵਾਪਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਇਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਦਹੇਜ ਪ੍ਰਥਾ। ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਦੁਲਹਨ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਹੇਜ ਪਿਆਰਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅਗਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਲਾਲਚ ਵਰਗੀ ਬੁਰਾਈ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਨੂੰਹ ਨੂੰ ਧੀ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਬਣਦਾ ਪਿਆਰ-ਸਤਿਕਾਰ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਦਿਲੋਂ ਸਾਂਝ ਪਾ ਕੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਸਭ ਤਦ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਸਾਰਥਿਕ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਵਧੀਆ ਸੋਚ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਵਧੀਆ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਨੂੰਹਾਂ ਤੇ ਧੀਆਂ ਦੀ ਸਮਾਨਤਾ ਬਾਰੇ ਮੈਂ ਇਕ ਸ਼ੇਅਰ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਭਾਵ ਇੰਜ ਵਿਅੱਕਤ ਕੀਤੇ ਹਨ :
'ਜਦ ਹਰ ਕੋਈ ਨੂੰਹ ਆਪਣੀ ਨੂੰ ਧੀ ਵਾਂਗਰ ਅਪਣਾਏਗਾ
ਨੂੰਹ ਤੇ ਧੀ ਦਾ ਫ਼ਰਕ ਦਿਲਾਂ 'ਚੋਂ ਆਪੇ ਹੀ ਮਿਟ ਜਾਏਗਾ।'

ਧੰਨਵਾਦ ਸਾਹਿਤ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ 'ਚੋਂ 07.04.2011