12:56 PM
Hardeep Singh Mann
Posted on : February 12, 2009 - ਖੁੰਢ ਚਰਚਾ - ਗ਼ਰੀਬੀ ਨਾਲੋਂ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਚੰਗੀ, ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਨਾਲੋਂ ਮੌਤ। ਭਾਰਤੀ ਦੇਸ਼ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ’ਚ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਹੋਣ ਦਾ ਹੋਕਾ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਦੇ ਕਹਿੰਦੇ ਬਈ 2020 ਤੇ ਕਦੇ 2050 ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਪਿਛਾੜ ਦਿਆਂਗੇ। ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਤਿੰਨ ਢਾਂਚਿਆਂ ’ਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਅਮੀਰ, ਗ਼ਰੀਬ ਅਤੇ ਮੱਧ ਵਰਗ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਮਿਡਲ ਕਲਾਸ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗ਼ਰੀਬੀ ਆਪ ਹੀ ਪਾਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਕੁਝ ਮਾੜੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਹਾਲਤ ਕਾਰਨ। ਭਾਰਤ ’ਚ ਅੱਜ ਵੀ 40 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਖਾਧੇ ਪੀਤੇ ਸੌਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 50 ਲੱਖ ਜੋੜਿਆਂ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਰਹਿਣ ਵਾਸਤੇ ਕੋਈ ਘਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੋਟੇ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਨਾਲ ਸੋਚੀਏ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ’ਚ ਅੱਤ ਦੀ ਗ਼ਰੀਬੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਕਈ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇਣ ਦੇ ਲਾਲਚ ਦੇ ਕੇ ਕਈ ਅਕੈਡਮੀਆਂ ਖੋਲ੍ਹੀ ਬੈਠੀਆਂ ਹਨ। ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ’ਚੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਪਾਂਸਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਆਸ਼ਰਮ ਹਨ ਜਿਥੇ ਬਿਰਧ ਤੇ ਲਵਾਰਿਸ ਜੋੜਿਆਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗ਼ਰੀਬੀ ਹਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਹੀ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਗ਼ਰੀਬ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਥੱਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਬਣੀਆਂ ਹਨ। ਦਾਨੀਆਂ ਕੋਲੋਂ ਪੈਸਾ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੀ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਭਲਾ ਅਤੇ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਵੱਡੇ ਫੋਟੋ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਛਪਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਲੀਡਰ ਵੀ ਬੁਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਅਮੀਰ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀ ਵੀ ਭਰਵੀਂ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਭਾਵੁਕ ਹੋ ਕੇ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਕਾਰਜ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਦਾ ਪੁੰਨ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਅਤੇ ਵਿਵੇਕ ਬੁੱਧੀ ਨੂੰ ਵਰਤਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਹੋਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਖੁਦ ਇਸ ਕਾਰਜ ਲਈ ਚਿੰਤਤ ਸੀ ਬਈ ਇਹ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਇਹ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦੀਆਂ ਬਈ ਇਕ ਗ਼ਰੀਬ ਦਾ ਦੂਜੇ ਗ਼ਰੀਬ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰ ਦੇਵੇ। ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਇਕ ਗ਼ਰੀਬ ਸੀ, ਹੁਣ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਦੋ ਗ਼ਰੀਬ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਆਉਂਦੇ ਸਾਲ ਉਹ ਤਿੰਨ ਗ਼ਰੀਬ ਹੋ ਗਏ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਇਕ ਮਾਸੂਮ ਗ਼ਰੀਬ ਬੱਚਾ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਕਸੂਰ ਨਹੀਂ ਉਹ ਵਿਚਾਰਾ ਮਾਸੂਮ ਜੰਮਦਿਆਂ ਸਾਰ ਹੀ ਗ਼ਰੀਬ। ਉਹਦਾ ਜੰਮਦੇ ਦਾ ਹੀ ਭਵਿੱਖ ਧੁੰਦਲਾ।
ਇਕ ਅਨੁਮਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਅਗਰ ਜੇ ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਇਕ ਹਜ਼ਾਰ ਵਿਆਹ ਸਾਲ ’ਚ ਗ਼ਰੀਬ ਮੁੰਡੇ ਅਤੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਸ ਅਨੁਮਾਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ, ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਇਹ ਗ਼ਰੀਬ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਕ ਸਾਲ ਦਾ ਭਾਰਤ ਅੰਦਰ ਇਕੱਲੇ ਪੰਜਾਬ ’ਚ 4000 ਗ਼ਰੀਬ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਾਵ ਪੰਜਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਲੱਗਭੱਗ 40 ਤੋਂ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਗਰੀਬ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਏ। ਮੈਨੂੰ ਦੱਸੋ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਕੀ ਹਾਲ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਥੇ ਇਕ ਸੂਬੇ ’ਚ ਐਨੇ ਗ਼ਰੀਬ ਪੈਦਾ ਹੋਣ!
• ਕੀ ਇਹ ਜਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟਾਂ ਵਿਚ ਭਾਂਡੇ ਮਾਂਜਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਉਹੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹਨ।
• ਕੀ ਜਿਹੜੇ ਪੇਟ ਦੀ ਖਾਤਰ ਮੰਗਦੇ ਫਿਰਦੇ ਹਨ, ਕੀ ਇਹ ਉਹੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹਨ।
• ਕੀ ਜੋ ਨਿੱਤ ਖ਼ਬਰਾਂ ਗ਼ਰੀਬੀ ਦੁੱਖੋਂ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਸਮੇਤ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਉਹੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਅਸੀਂ ਤੁਰੇ ਸੀ ਭਲਾ ਕਰਨ ਪਰ ਇਹਦਾ ਨਤੀਜਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਵੀ ਘਾਤਕ ਹੈ ਜਾਂ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਗ਼ਰੀਬ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਉਹ ਫਿਰ ਆਪੇ ਵਿਆਹ ਕਰੀ ਜਾਣ ਜਾਂ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਈ ਛੋਟਾ-ਮੋਟਾ ਉਸ ਗ਼ਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕੰਮ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਵੇਲੇ ਉਸ ਗ਼ਰੀਬ ਜੋੜੇ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਵੱਲੋਂ ਲਾਈਫ਼ ਇੰਸ਼ੋਰੈਂਸ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇ ਜਿਸ ਦੇ ਪੈਸੇ ਸੰਸਥਾ ਭਰੇ ਤਾਂ ਜੋ ਗ਼ਰੀਬੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ’ਚ ਅਗਰ ਗ਼ਰੀਬ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਵਿਧਵਾ ਜਾਂ ਉਸ ਦਾ ਪਤੀ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਸਹੀ ਕਰ ਸਕੇ। ਇਕ ਦਿਨ ਦਾ ਲਿਸ਼ਕਾਰਾ ਦੇ ਕੇ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੀ ਧੁੰਦਲੀ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਸਮਝਦਾਂ ਗ਼ਰੀਬ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਕਰਨੇ ਕੋਈ ਲਾਹੇਵੰਦ ਕਦਮ ਨਹੀਂ। ਗ਼ਰੀਬੀ ਖਤਮ ਕਰਨੀ ਹੈ ਤਾਂ ਗ਼ਰੀਬੀ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰੋ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦਾ ਨਵੇਂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰੋ।
ਗ਼ਰੀਬ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਨਾ ਗ਼ਰੀਬੀ ’ਚ ਬਿਤਾਉਣਾ ਪਵੇ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਵੀ ਨਾ ਕੋਈ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਸੰਸਥਾ ਵਿਆਹੇ। ਅਗਰ ਦਿਲੋਂ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸੱਚੀ ਭਾਵਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਗ਼ਰੀਬ ਪੈਦਾ ਨਾ ਕਰੋ। ਸਗੋਂ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੀ ਗ਼ਰੀਬੀ ਦੂਰ ਕਰੋ। ਅਗਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਇੰਡਸਟਰੀ ’ਚ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਸਪੈਸ਼ਲ ਮੁਹਿੰਮ ਦੌਰਾਨ ਨੌਕਰੀ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਦਿਨ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਜਦੋਂ ਗ਼ਰੀਬ ਆਪਣੇ ਪੈਰੀਂ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਅਰਮਾਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ, ਭੈਣਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਸਕਣਗੇ।
ਆਓ ਸੁਚਾਰੂ ਸੋਚ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਆਗਾਜ਼ ਕਰੀਏ।
ਧੰਨਵਾਦ ਸਾਹਿਤ PunjabiLekhak.com 'ਚੋਂ
