ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਹੋਂਦ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ

ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦਿਹਾੜਾ ਹਰ ਸਾਲ 15 ਮਈ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ ਸਾਲ 1994 ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਰ੍ਹਾ ਐਲਾਨਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਬਦਲ ਰਹੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਇਕ ਜਵਾਬ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ ਤੇ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਮਾਨਤਾ, ਘਰੇਲੂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ।

ਪਰਿਵਾਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤੱਕ ਲਿਜਾਣ ਵਿਚ ਅਹਿਮ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮਾਜ ਦੀ ਇਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਇਕਾਈ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮਸਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਲਈ ਜਨਤਕ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦੇਣਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੀਮਾਵਾਂ ਵਿਚ ਮੌਲਿਕ ਬਦਲਾਅ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।

ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮਾਜ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਤੇ ਸਹਾਇਕ ਘਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦਾ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਦਿਹਾੜਾ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਮੌਲਿਕ ਇਕਾਈ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ।

ਔਰਤਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਬਦਲਾਅ ਲਈ ਨਿਰਣਾਇਕ ਹਨ। ਉਹ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸਬਕ ਸਿਖਾਉਣ ਵਿਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ, ਸੁਭਾਅ ਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰੂਪ ਦੇਣ ਵਿਚ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇ ਔਰਤ ਦੀਆਂ ਸਿਹਤ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਚੰਗੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਜ਼ਰੀਏ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਵਿਚ ਪਰਿਵਾਰ ਯੋਜਨਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀਆਂ ਵਧੀਆ ਸਮਰਥਕ ਬਣ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸਿਹਤ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਵੱਡੀਆਂ ਦਾਨੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੀ 'ਟਾਰਗਟ ਫ੍ਰੀ' ਪਹੁੰਚ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਵੰਸ਼ ਜਾਂ ਸੰਤਾਨ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਤੇ ਬਾਲ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ 15 ਅਕਤੂਬਰ, 1997 ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤਹਿਤ ਪਰਿਵਾਰ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ, ਮਾਵਾਂ ਤੇ ਬਾਲ ਸਿਹਤ ਲਈ ਵਿਆਪਕ ਸਰਵਿਸ ਪੈਕੇਜ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੱਚਾ-ਬਚਾਊ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਾਂ-ਪੁਣਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਦਿਵਾਉਣ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕਈ ਚੰਗੇ ਸੁਧਾਰ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਹੈ।

ਆਬਾਦੀ ਨੀਤੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਮੁਢਲਾ ਫਰਜ਼ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ, ਉਹ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਕੌਮੀ ਆਬਾਦੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁਣ ਬਹੁਪੱਖੀ ਆਬਾਦੀ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਪੱਧਰ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਹੌਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਨੂੰ ਪਾਉਣ ਲਈ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਤਕਨੀਕੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਨਾਲੋਂ ਸਮਾਜਿਕ ਬਦਲਾਅ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਪੱਛਮ ਤੋਂ ਆਏ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਦਖਲ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰੰਪਰਾਗਤ ਭਾਰਤੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਖਤਰਾ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਵੰਡ, ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਵਿਚ ਗਿਰਾਵਟ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਉਭਾਰ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਇਕ ਗੰਭੀਰ ਡਰ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀਕਰਨ ਨੇ ਪ੍ਰੰਪਰਾਗਤ ਭਾਰਤੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਮਾਜਿਕ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਕਾਰਨ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਈ ਹੈ। ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਦਲ ਰਹੇ ਆਧੁਨਿਕ ਪੱਧਰ ਅਤੇ ਜਿਊਣ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਦਮ ਮਿਲਾਉਣ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਪਰਿਵਾਰ ਅਜੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।

ਧੰਨਵਾਦ ਸਾਹਿਤ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ 'ਚੋਂ 12.05.2011